Zelfverdediging voor jeugdwerkers

Een krachtige workshop tijdens Publik Antwerpen

Bij SANDO geloven we dat zelfverdediging voor jeugdwerkers geen luxe is, maar een essentiële vaardigheid. Wie elke dag met jongeren werkt, komt regelmatig terecht in situaties waar duidelijke grenzen, assertieve communicatie en rust onder druk het verschil maken. Daarom combineren we fysieke technieken met mentale veerkracht, zodat begeleiders sterker, bewuster en veiliger in hun rol staan.

Tijdens Publik Antwerpen, het vormingsfestival van Formaat vzw, gaven we opnieuw een verbindende workshop voor jongerenbegeleiders en vrijwilligers uit het jeugdwerk. Vier uur lang doken we dieper in verbale en fysieke weerbaarheid, de-escalatie en het stellen van persoonlijke grenzen.

Waarom zelfverdediging jeugdwerkers zo belangrijk is

Jeugdwerkers krijgen vaak te maken met situaties waarin spanning snel kan oplopen — soms onverwacht, soms heel subtiel. Denk aan groepsdruk, opmerkingen die te ver gaan, grensoverschrijdend gedrag of emoties die hoog oplopen.

Daarom is het belangrijk dat begeleiders:
• signalen vroeg herkennen
• rustig en duidelijk reageren
• hun eigen grenzen helder aangeven
• situaties tijdig kunnen de-escaleren
• zichzelf veilig houden zonder agressie

Zelfverdediging in het jeugdwerk draait dus niet om vechten, maar om veiligheid, zelfvertrouwen en professioneel handelen.

SANDO’s aanpak voor weerbaarheid jeugdwerkers – body, mind & soul

Onze workshop tijdens Publik Antwerpen volgde onze drie vertrouwde pijlers:

Body – realistische en eenvoudige technieken

Begeleiders leerden hoe ze afstand bewaken, loskomen uit eenvoudige grepen en fysieke spanning neutraliseren zonder schade toe te brengen — steeds volgens de Belgische wetgeving.

Mind – omgaan met stress en emoties

We oefenden met spanning reguleren, rustig blijven in onverwachte situaties en herkennen wat jouw eigen stressreacties zijn. Dit inzicht helpt begeleiders veel sneller professioneel te handelen.

Soul – grenzen, respect en veiligheid

Met lichaamstaal, stemgebruik en assertieve communicatie onderzochten we herkenbare situaties uit het jeugdwerk. Het doel: stevig staan zonder hard te worden, duidelijke grenzen geven zonder conflict.

Praktijkvoorbeelden van zelfverdediging jeugdwerkers

De workshop was opgebouwd rond herkenbare situaties uit het jeugdwerk.
Voorbeelden van oefenmomenten:

• omgaan met jongeren die te dichtbij komen
• grenzen aangeven zonder de relatie te schaden
• de-escaleren van verhitte groepssituaties
• reageren op verbale intimidatie of manipulatie
• veilig tussenkomen bij ruzies tussen jongeren

Met duo-oefeningen, scenario’s en reflectiemomenten ervaarden deelnemers wat werkt, wat minder werkt en hoe kleine aanpassingen al veel rust en veiligheid brengen.

De groep was uitzonderlijk betrokken, warm en leergierig. De sfeer was, net als vorig jaar, open, energiek en respectvol. Het was mooi om te zien hoe jeugdwerkers elkaar versterken door te oefenen, te delen en te reflecteren.

Hoe weerbaarheid jeugdwerkers zichtbaar groeit bij SANDO

Na afloop gaven deelnemers aan dat ze:
• meer zelfvertrouwen voelen in stressvolle situaties
• sneller signalen herkennen bij jongeren én bij zichzelf
• beter hun grenzen durven aangeven
• praktische strategieën hebben om te de-escaleren
• eenvoudige technieken kennen die hun veiligheid vergroten
• rustiger en steviger staan in hun begeleidersrol

En dat heeft effect op de hele groep: wanneer begeleiders veilig en zeker handelen, ontstaat meer veiligheid voor jongeren.

Dank aan Formaat vzw & Publik Antwerpen

Samenwerken met Formaat vzw blijft een plezier. Publik is zoveel meer dan een vormingsfestival: het brengt vrijwilligers, coaches en jeugdwerkers samen om te leren, te verbinden en te groeien.

Wij kijken nu al uit naar de volgende editie!